ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK DEVLET ve BEYLİKLERİ

ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK DEVLET ve BEYLİKLERİ

                *  Kendilerine yurt arayan Oğuzlar için siyasi ve sosyal yönden karışıklıklar içinde bulunan Anadolu’ya yerleşmek için şartlar oldukça elverişliydi. Bu elverişli şartları değerlendiren Türkler,  Malazgirt Savaşı’nın kazanılmasından sonra Anadolu’nun eşitli bölgelerinin fethini gerçekleştirerek farklı bölgelerde devletler kurmaya başladılar.             

                *   Türk tarihinde bundan sonra başlayan döneme  “Türkiye Tarihi”  denilir.

                *   Türkiye  Tarihi :► “ İlk Beylikler ” dönemi,

                                                ► “ Anadolu Selçuklu Devleti ” dönemi,

                                                ► “ Anadolu Beylikleri ” dönemi,

                                                ► “ Osmanlı Devleti ” dönemi,

                                                ► “ Türkiye Cumhuriyeti ”  dönemi olarak günümüze

                                                     kadar devam etmektedir.

SALTUKLULAR :

* Ebul Kasım Saltuk  tarafından Erzurum ve çevresinde kurulmuştur.  ( 1072 )

v Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu’daki ilk Türk devletidir.

v Danişmentlilerle birlikte Haçlılara karşı başarıyla mücadele etmiş, Gürcülerle savaşmış, II.Saltuk zamanında Türkiye Selçukluları ile iyi ilişkiler kurmuştur.

v Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin  Süleyman Şah tarafından son verilmiştir.                                                                                                                                  (1202 )

v Bulundukları bölgede ticaret ve hayvancılık gelişmiştir. Kale Camii , Tepsi Minare , Ulu Cami , Üç Kümbetler , Mama Hatun Türbesi günümüze ulaşan önemli Saltuklu eserleridir.

DANiŞMENTLİLER :

☼  Danişment Ahmet Gazi  tarafından  Sivas ve çevresinde kuruldu.  ( 1080 )

☼ Anadolu’daki ilk Türk beyliklerinin en güçlüsü olup Haçlılarla en çok mücadele  edenidir.

☼  Türkiye Selçukluları ile birlikte Haçlılara karşı mücadele etmişler,       Fırat’tan Sakarya’ya kadar Orta ve Kuzey Anadolu’yu  egemenliğine almışlar,       Bizans ve Ermeni kuvvetleriyle savaşmışlardır.

☼  Türkiye Selçuklu Sultanı II.Kılıçarslan tarafından son verilmiştir.  ( 1178 )

☼  Kendi adlarına para basmışlar ,       Tokat  ve Niksar’da dönemin önemli eğitim kurumları olan “Yağıbasan Medreseleri” ni kurmuşlardır. Kayseri Ulu Cami dönemin önemli mimari eseridir.       Bu dönemin mücadelelerini anlatan  dönemin önemli destanı “Danişmentname” dir.

MENGÜCEKLİLER :

Mengücek Gazi tarafından Erzincan ve çevresinde kurulmuştur.  ( 1080 )

Mengücek Gazi,  Gürcülere ve Rumlara karşı yapılan savaşlarda başarılı olmuş Oğlu İshak, Artuklu ve Danişmentlilere yenilerek Danişmentlilerin himayesine girmiş İshak’ın ölümünden sonra Erzincan ve Divriği olmak üzere iki kola ayrılmışlardır.

Her iki kola Moğol istilasından önce Türkiye Selçuklu Sultanı I.Alaaddin Keykubat son vermiştir.  ( 1228 )

Mengücekliler zamanında Erzincan ,  Kemah  ve  Divriği  tarım, ticaret ve sanayi açısından gelişmiş, bilimin gelişmesine de önem verildiğinden bu şehirler birer kültür merkezi haline gelmiştir.

Divriği’de Darüşşifa ile birlikte külliye olarak yaptırılan  “Ulu Cami”  dönemin en önemli eseridir.

ARTUKLULAR .

☺ Artuk Bey’in oğulları (Sökmen  ve  İlgazi)  tarafından kurulmuştur.  ( 1098 )      Hasankeyf ,  Mardin  ve  Harput  yöresinde üç kol halinde  yaşamışlardır.  ( 1102 )

☺ Bizanslılarla, Gürcülerle ve Haçlılarla mücadele etmiş      Anadolu’nun Türkleşmesi  ve  İslamlaşmasında rol oynamışlardır.

☺ Artuklular zamanında tarım , ticaret ve sanayi gelişmiş      Bilim alanında “Cezeri” gibi bilginler önemli çalışmalar gerçekleştirmişlerdir.

☺ Batman’da “Malabadi Köprüsü” , Mardin’de “Hatuniye Medresesi” , Koçhisar’da “Ulu Cami” , “Muzafferiye , Semanin , Şehidiye  ve  Hüsamiye Medreseleri” bu döneme ait önemli eserlerdir.

ÇAKA BEYLİĞİ :

♪  Oğuzların Çavuldur koluna bağlı olan Çaka Bey tarafından İzmir ve çevresinde kurulmuştur.   ( 1080 )

♪  Bizans’ın elinde esir kaldığı sürede denizciliği öğrenen  Çaka Bey , ilk Türk donanmasını kuran ilk Türk denizcisi kabul edilmektedir.

♪    Kurduğu donanma ile Bizans’a ve Haçlılara karşı büyük başarılar kazanmış,       Urla, Foça ve Midilli’yi almış, Rodos sakız ve İstanköy adalarını işgal etmiş,       İstanbul’u ele geçirmek için Türkiye Selçukluları ve Peçeneklerle ittifak yapmıştır.

♪   Çaka Bey’in İstanbul’u ele geçirmek için Türkiye Selçukluları ve Peçeneklerle ittifak yaptığını haber alan Bizans, Türkiye Selçuklu Sultanı I.Kılıçarslan’ı kışkırtması sonucu öldürülerek beyliği sona ermiştir.   ( 1094 )

ANADOLU’ DA  KURULAN  DİĞER  TÜRK  BEYLİKLERİ
ADI	KURUCUSU	KURULDUĞU YER
SÖKMENLİLER	Sökmen Bey	Ahlat ve Van Gölü Çevresi
İNALOĞULLARI	Sadr  Bey	Diyarbakır ve çevresi
ÇUBUKOĞULLARI	Çubuk Bey	Harput ve çevresi
DİLMAÇOĞULLARI	Mehmet Bey	Bitlis ve çevresi
İNANÇOĞULLARI	Mehmet Bey	Denizli ve çevresi
TANRIVERMİŞOĞULLARI	Tanrıvermiş Bey	Efes ve çevresi

          

              Anadolu’da  Kurulan İlk Türk Beyliklerinin Ortak Özellikleri :

☻ Kuruldukları bölgeleri Türkleştirerek Anadolu’nun Türk yurdu haline gelmesini sağladılar.

☻ Bizans, Gürcü, Ermeni ve Rumlarla mücadele ederek Türk ve İslam dünyasını Haçlı saldırılarına karşı korudular.

☻ Anadolu’da İslam dininin yerleşmesi , yayılmasını ve Türk-İslam medeniyetinin gelişmesini sağladılar.

☻ Türk-İslam mimarisine ait  çok sayıda eserlerle Anadolu’nun bayındır hale gelmesini sağladılar.